Thần Khúc - Địa Ngục - Khúc 7

KHÚC VII

Tầng Địa ngục thứ tư – Pờlutô – Những kẻ keo kiệt và hoang phí – Tầng Địa ngục thứ năm – Đầm Xtigiê – Những kẻ tức giận.

“Papè Satán, papè satán aleppe!”

Pờlutô kêu lên, khàn khàn trong giọng

Nhưng nhà hiền triết tất cả hiểu ra.

⁴   Trấn an tôi: “Con hãy đừng luống cuống

Dù có gấp đôi cái vẻ điên cuồng

Cũng không cản nổi chúng ta đi xuống”.

⁷   Rồi Thầy hướng về cái mõm sưng phồng

Quát: “Câm đi, con sói kia nguyền rủa

Hãy lặng im gặm nhấm nỗi điên khùng.

¹⁰  Chúng ta xuống đây, để mi câm nín

Điều ước muốn này tự chốn cao xanh

Nơi thánh Mikelê trị bầy phản loạn”.

¹³  Và giống như căng gió những cánh buồm

Bỗng xẹp xuống vì cột buồm gãy gục

Con thú ngã nhào, sức lực tiêu tan.

¹⁶  Chúng tôi xuống tầng thứ tư Địa ngục

Tiếp tục đi theo đường dốc buồn đau

Nơi giam cầm biết bao nhiêu tội ác.

¹⁹  Ai đau khổ, hỡi công lý trên cao!

Đủ mọi hình phạt mà tôi đã thấy

Người ta khổ đau vì tội lỗi nào?

²²  Như sóng nước Carítdi vực xoáy

Vỡ tung ra khi sóng khác xô vào

Mọi âm hồn đều phải vào vòng nhảy.

²⁵  Đám bị đầy ải ngỡ còn đông hơn

Phía này phía kia tiếng gào rú lớn

Những khối nặng nề dùng ngực xô lăn.

²⁸  Họ va đập vào nhau, rồi từ đó

Quay lại phía sau và họ mắng nhau:

“Sao giữ bo bo?”, “Sao xài hoang thế?”

³¹  Và cứ thế, họ theo vòng tròn đen

Đi tới điểm phía bên kia đối diện

Miệng gào to cái điệp khúc không ngừng.

³⁴  Rồi mỗi người lại quay vòng trở lại

Khi hết nửa vòng ở mé bên kia

Tôi thốt lên, cõi lòng tôi tê tái:

³⁷  “Ôi Thầy ơi, xin Thầy giảng cho con

Họ là ai, có phải là tăng lữ

Những kẻ trọc đầu bên trái ta chăng?”

⁴⁰  Thầy trả lời: “Tất cả đều mờ mắt

Suốt cuộc đời họ không biết nghĩ suy

Và không biết tiêu pha cho đúng mực.

⁴³  Lời của họ cho ta thấy rõ ràng

Khi họ đứng mặt vào nhau đối mặt

Đối lập với nhau bằng những lỗi lầm.

⁴⁶  Là tăng lữ, những kẻ đầu trọc lốc

Nhưng còn Hồng y giáo chủ, Giáo hoàng

Những kẻ keo kiệt đã lên tột bậc”.

⁴⁹  “Thưa Thầy, trong các nhân vật trên đây

Có thể là một đôi người con biết

Làm bẩn mình vì một lỗi trong hai”.

⁵²  Thầy bảo: “Con nghĩ làm chi vô ích

Cuộc sống tối mù đã khiến bọn này

Trở thành mù nên chúng không còn biết.

⁵⁵  Muôn thuở chúng đi đến điểm cuối cùng

Rồi một ngày chúng chui ra khỏi mộ

Một bọn nắm tay, một bọn mình trần.

⁵⁸  Không biết cho, biết giữ – hai tội ấy

Lìa thế gian vào cuộc đánh vật này

Mà thôi, chẳng cần dài dòng giảng giải.

⁶¹  Con thấy đấy, chỉ trò đùa ngắn ngủi

Tiền của loài người giành giật với nhau

Cuối cùng giao cho Thần tài giữ lấy.

⁶⁴  Vì tất cả vàng bạc dưới ánh trăng

Không thể nào mang lại, dù một phút

Thảnh thơi cho mệt mỏi những âm hồn”.

⁶⁷  “Thưa Thầy – tôi hỏi – xin Thầy giảng giải

Vị Thần tài Thầy nói đó là ai

Mà mọi của cải trần gian giữ nổi?”

⁷⁰  Thầy bảo tôi: “Dại dột những con người

Sao sự ngu dốt nặng nề nhường ấy

Ta mong con hiểu hết những ý này.

⁷³  Đấng Tối cao mà trí khôn cao nhất

Tạo các vùng trời và các vị vua

Để vùng này chiếu sáng sang vùng khác.

⁷⁶  Và tỏa ra thứ ánh sáng ngang bằng

Cũng như vậy với huy hoàng nhân thế

Chúa cho người hướng dẫn một trí năng.

⁷⁹  Để luân chuyển những của cải ở đời

Từ người này, họ này sang họ khác

Bất chấp trở ngại, lòng tham con người.

⁸²  Kẻ phất lên, kẻ mỏi mòn chờ đợi

Là tuỳ theo điều chỉnh của trí năng

Không nhìn ra như rắn trong cỏ dại.

⁸⁵  Đừng tranh luận trí tuệ người nghèo hèn

Đến việc Thần phán xét và cai quản

Các Thần kia cũng dẫn dắt như Thần.

⁸⁸  Sự chuyển đổi sẽ không hề ngưng nghỉ

Cần thiết khiến cho diễn biến nhanh hơn

Bởi vậy con người đổi thay phận số.

⁹¹  Chính các Thần cũng có lúc buồn phiền

Bởi thế, người ta đáng ra ca tụng

Lại đi chê trách, hằn học, sai lầm.

⁹⁴  Nhưng mà Thần chẳng nghe lời chê trách

Thần vẫn vui cùng với những Thiên thần

Xoay quả cầu sáng sủa và an lạc.

⁹⁷  Bây giờ chúng ta đến nơi đau buồn

Nơi trên cao những vì sao đã lặn

Và chúng ta không được phép chậm chân”.

¹⁰⁰ Chúng tôi tới mé vòng tròn và đến

Nơi từ trên cao dòng suối chảy ra

Rót vào cái khe và rồi chảy xuống.

¹⁰³ Nước đen như bồ hóng hơn là xanh

Và chúng tôi đi theo dòng nước ấy

Vào sâu theo hoang dã một lối mòn.

¹⁰⁶ Dòng nước u sầu chảy ra tí tách

Hòa vào cái đầm tên gọi Xtigiê

Tới chân những vách đá xanh lạnh ngắt.

¹⁰⁹ Dán ánh mắt, rất chăm chú tôi nhìn

Những con người đầy bùn dơ dưới vực

Họ giận dữ và tất cả trần truồng.

¹¹² Họ đánh nhau nhưng bằng đầu, bằng ngực

Không chỉ bằng tay mà cả bằng chân

Và dùng răng đớp nhau từng miếng một.

¹¹⁵ Thầy tôi nói: “Bây giờ con đã nhìn

Hồn những kẻ mà cuồng điên áp đặt

Nhưng ta còn muốn cho con biết rằng:

¹¹⁸ Còn những kẻ đang thở dài dưới nước

Họ thở dài làm bong bóng sủi lên

Cho con biết nơi họ đang ẩn nấp”.

¹²¹ Họ nói: “Chúng tôi đã sống đau thương

Dù không khí dịu êm, mặt trời rạng rỡ

Vì chúng tôi mang làn khói u buồn.

¹²⁴ Giờ càng buồn vì sống trong bẩn nhớp”.

Từ trong cổ bài ca ấy tuôn ra

Nhưng rõ ràng thành lời, không thể thốt.

¹²⁷ Chúng tôi theo vòng cung lớn đầm kia

Giữa đất khô và đầm lầy ướt át

Mắt nhìn những ai đang ngốn bùn dơ.

¹³⁰ Cuối cùng đến dưới chân một ngọn tháp.

KHÚC VII

1. Papè Satán, papè satán aleppe - câu này trong các bản mà chúng tôi dùng đều không dịch nhưng nếu ta đọc tiếp những câu sau (4-9), mà Virgilio hiểu ra, thì đây là những lời giận dữ và đe dọa.

12. Thánh Mikelê trị bầy phản loạn - tức là Thánh Michele đuổi quỉ satan (con Mãng xà) khỏi trời xanh trong Kinh Thánh (Khải Huyền, XII, 7-9).

22. Như sóng nước Carítdi vực xoáy - Cariddi, tên một mũi đất nhô ra biển ở Sicilia.

42. Không biết tiêu pha cho đúng mực - bởi vì một số này keo kiệt, số kia lại hoang phí.

45. Đối lập với nhau bằng những lỗi lầm - nghĩa là họ lầm lỗi ngược với nhau (kẻ thì keo kiệt, bủn xỉn, kẻ lại vung tay quá trán).

57. Một bọn nắm tay, một bọn mình trần - Bọn hà tiện thì “nắm tay” còn bọn hoang phí thì “mình trần”.

63. Cuối cùng giao cho Thần tài giữ lấy - Thần tài (Fortune), vị thần có trách nhiệm về tài sản của loài người.

96. Xoay quả cầu - nghĩa là sự đổi thay của số phận.

98. Những vì sao đã lặn - nghĩa là đang ở vào giữa đêm.

107. Dòng nước u sầu chảy ra tí tách - Stige, con sông dưới Âm phủ. Dante mô tả thành một đầm lầy (X, ĐN., III, 78).

118. Những kẻ đang thở dài dưới nước - đấy là những kẻ giấu hận thù và sự giận dữ trong sâu kín.