Dante - Địa Ngục - Khúc 11

KHÚC XI

Tầng Địa ngục thứ sáu (kết thúc) – Trật tự ở Địa ngục.

Chúng tôi đến một bờ vách dựng đứng

Nơi những tảng đá lớn xếp vòng tròn

Và nhìn thấy những điều rất kinh khủng.

⁴   Trước cảnh tượng thật quá đỗi kinh hoàng

Và mùi thối bốc lên từ vực thẳm

Chúng tôi đến núp sau nấm mồ đơn.

⁷   Trên mộ này có ghi dòng chữ đậm

Nơi giam Giáo hoàng Anaxtaxiô

Mà Phôtanh lái chệnh đường chính thống.

¹⁰  “Ta hãy dừng một lát đã nghe con

Để cho quen dần với mùi hôi thối

Và nữa, để cho cẩn trọng thêm phần!”

¹³  Thầy bảo thế, và tôi liền cất tiếng:

“Ta nên tranh thủ khỏi phí thời gian!”

Thầy lại bảo: “Đó là điều ta muốn”.

¹⁶  “Sau những tảng đá, con hãy nhìn xem –

Thầy bắt đầu – là ba tầng ngục nhỏ

So với trước kia thì nó bé hơn.

¹⁹  Nhưng cả ba chật ních hồn tội lỗi

Để cho con sau đấy sẽ ngó nhìn

Con hãy tìm hiểu những điều lầm lỗi.

²²  Trong các tội căm ghét ở trời xanh

Tội bất công được coi là tội cuối

Xúc phạm người bằng bạo lực, và gian.

²⁵ Tội quen thuộc của người là gian dối

Nên Chúa Trời càng căm ghét nhiều hơn

Ném xuống đáy sâu, gia tăng phạt tội.

²⁸  Tội bạo lực ở vòng một này giam

Vòng này chia ra thành ba vòng ngục

Vì bạo lực xúc phạm đến ba lần:

³¹  Xúc phạm người thân, bản thân mình, Thượng Đế

Xúc phạm đến của cải hay hình hài

Con có thể hiểu ra nhờ suy nghĩ.

³⁴  Người ta có thể thương tích gây ra

Xúc phạm đến người khác, hay tài sản

Có thể cướp bóc, phá hoại, đốt nhà.

³⁷  Những kẻ gây thương tích cho người khác

Cùng bọn côn đồ đều bị cực hình

Chúng bị giam ở trong vòng thứ nhất.

⁴⁰  Những kẻ khác xúc phạm bản thân mình

Xúc phạm tài sản của mình, đau đớn

Trong vòng thứ hai chỉ biết kêu rên.

⁴³  Và những kẻ làm cho đời căm giận

Chơi trò đỏ đen, vung phí bạc tiền

Phải khóc than, lẽ ra là sung sướng.

⁴⁶  Và những kẻ xúc phạm đến Chúa Trời

Mạt sát Ngài hay bằng lời nguyền rủa

Khinh miệt thiên nhiên, thành quả của Ngài.

⁴⁹  Vì điều này, ở trong vùng hẹp nhất

In dấu lửa lên Xốtđôma và Caoócxa

Những ai trong tim Chúa Trời khinh miệt.

⁵²  Tội gian lận làm thương tổn lương tâm

Mang tai hại cho những ai tin cậy

Và những ai không tin cả chính mình.

⁵⁵  Thói tật sau này thực ra cắt đứt

Liên hệ của tình mà Tạo hoá sinh

Chỗ của chúng là vòng hai tù ngục.

⁵⁸  Bọn đạo đức giả, phù thủy, nịnh thần

Bọn trộm cắp, bọn buôn thần bán thánh

Bọn cờ gian bạc lận, bọn lưu manh.

⁶¹  Thói tật kia đã làm cho quên lãng

Tình yêu tự nhiên, tình cảm yêu thương

Không có lòng tin tâm hồn cao thượng.

⁶⁴  Vòng hẹp nhất, nơi ngự của Đitê

Là tâm điểm, là trung tâm hoàn vũ

Bọn phản bội kia vĩnh viễn chôn vùi”.

⁶⁷  Tôi thốt lên: “Lời của Thầy sáng tỏ

Cái bóng hình vực thẳm trước mắt con

Thầy đã kể, ai trong này bị giữ.

⁷⁰  Nhưng hãy nói thêm bọn ở trong đầm

Rất hôi thối, bị gió mưa hành hạ

Và phải trút bao sức lực cuối cùng.

⁷³  Sao không ở trong đô thành lửa đỏ

Giam chúng, khi chúng nguyền rủa Chúa Trời

Còn nếu không, vì sao bắt chúng khổ?”

⁷⁶  Thầy tôi đáp: “Sao hôm nay con lầm

Khác sự xét đoán mọi ngày sáng suốt

Hay đầu óc con lầm lạc con đường?

⁷⁹  Vì những lời mà con không nhớ hết

Trong quyển sách “Đạo đức” đã giải bày

Về ba điều mà trời xanh căm ghét:

⁸²  Không tự chủ, hiểm độc, thú tính điên cuồng

Thì bệnh không tự chủ mình nhẹ nhất

Nên Ngài phần nào xử phạt nhẹ hơn.

⁸⁵  Nếu con nghĩ suy những lời nói đó

Rồi xem trong trí nhớ họ là ai

Mà phải chịu cực hình ngoài thành lửa.

⁸⁸  Con hiểu tại sao những tên độc ác

Bị tách ra nhưng vẫn chịu cực hình

Dù Thượng Đế có nhẹ phần xử phạt”.

⁹¹  “Ôi mặt trời sửa cho con cái nhìn

Khiến con hài lòng khi nghe giải đáp

Nhưng nghi ngờ cũng quan trọng với con.

⁹⁴  Xin Thầy hãy trở lại đây một chút

Thầy vừa nói rằng những kẻ cho vay

Xúc phạm nhân từ – thì con thắc mắc”.

⁹⁷  Thầy tôi đáp: “Bài học cho những ai

Nhà triết học rất nhiều lần đã giảng

Rằng Tự nhiên có trước hết trên đời.

¹⁰⁰ Và Nghệ thuật, và Tri thức thần thánh

Ở trong sách “Vật lý” nếu con xem

Thì chỉ qua vài trang là cảm nhận:

¹⁰³ Rằng Nghệ thuật người trần theo tự nhiên

Giống như đồ đệ bước theo sư phụ

Là cháu con của Đấng chốn cao xanh.

¹⁰⁶ Nghệ thuật, Tự nhiên nếu con còn nhớ

Sách “Sáng thế ký” những câu mở đầu

Rằng con người sống vui và nở rộ.

¹⁰⁹ Còn kẻ cho vay nặng lãi theo đường

Khinh miệt cả Tự nhiên và Nghệ thuật

Nó đi tìm cái mà nó ước mong.

¹¹² Nhưng thời gian trôi mau, giờ là lúc

Chòm Song ngư lấp lánh ở phía đông

Chòm Đại hùng trải theo luồng Tây-Bắc

¹¹⁵ Và xa xa vách đá hạ thấp dần”.

KHÚC XI

8. Giáo hoàng Anaxtaxiô - Anastasio II làm Giáo hoàng từ năm 496 đến năm 498, mong muốn hoà giải mâu thuẫn về học thuyết giữa Giáo hội phía Tây và Giáo hội phía Đông đã đón tiếp Fotin thân tình nên sau này dư luận cho rằng Giáo hoàng Anastasio II bị Fotin lái đi theo tà thuyết.

16-66. Ba tầng ngục nhỏ - Virgilio giải thích cho Dante ba tầng ngục 7, 8 và 9. Những tầng này trừng phạt tội xúc phạm kẻ khác bằng bạo lực và gian dối.

-Tội bạo lực bị trừng phạt ở tầng 7, tầng này chia ra ba vòng (câu 28-33). Vòng thứ nhất (câu 34-39) trị tội bạo lực đối với người thân (giết người, cướp của, gây thương tích vv...). Vòng thứ hai (câu 40-45) trị những kẻ bạo lực với chính mình (tự tử, chơi trò đỏ đen, tiêu xài lãng phí, tức sử dụng tài sản của mình một cách vô nghĩa, khác với tội hoang phí, tức tội thích tiêu xài quá mức, tội này bị trừng trị ở tầng thứ 4). Vòng thứ ba (câu 46-51) trị tội những kẻ bạo lực xúc phạm đến Chúa Trời, chống lại trật tự mà Ngài tạo ra hoặc khinh miệt thiên nhiên.

-Tội gian lận (câu 52-54) bị trừng phạt ở tầng 8 và tầng 9. Ở tầng 8 (câu 55-60) trừng phạt bọn mà theo Dante: “Cắt đứt/ liên hệ của tình mà Tạo hoá sinh”, chỉ việc quan hệ tình dục phi tự nhiên, và bọn đạo đức giả, phù thủy, nịnh thần/ bọn trộm cắp, bọn buôn thần bán thánh/ bọn cờ gian bạc lận, bọn lưu manh... Tầng 9 có 4 tầng ngục, gồm: ngục Caina, ngục Antenore, ngục Tolomeo, ngục Giudecca.

50. Soddoma và Caorsa (Sodom and Cahors) - Soddoma là thành phố vùng biển Chết trong Kinh Thánh, nổi tiếng bị Thượng Đế thiêu huỷ bằng một trận mưa lửa do dân chúng chống đối lại tự nhiên bằng cách quan hệ tình dục phi tự nhiên (tội kê gian - sodomy) (X, TT., XXVI, 40). Caorsa (Cahors) là thành phố ở miền nam nước Pháp, nổi tiếng là nơi những kẻ cho vay nặng lãi. Ở Ý từ “caorsini” nghĩa là kẻ cho vay nặng lãi.

64. Nơi ngự của Đitê - Dite, tên gọi khác của Lucifero, quỉ sứ tối cao của Địa ngục, theo quan niệm thời Trung cổ thì đáy Địa ngục là tâm điểm của quả đất mà cũng là tâm điểm của vũ trụ (X, ĐN., VIII, 68; XII, 39; XXXIV, 20).

67-90. Dante thắc mắc rằng tại sao bọn bị hành hạ trong đầm kia (bọn giận dữ, bọn dâm đãng, bọn keo kiệt hoặc tiêu xài vung phí) không phải giam trong thành lửa đỏ (tức hình phạt nặng hơn), Virgilio trả lời rằng bọn này tội lỗi có phần nhẹ hơn bọn bạo lực và gian dối, và dẫn về cuốn Sách Đạo đức: tức cuốn Etica của Aristotle, nơi có phân loại và định nghĩa các loại tội: không tự chủ mình (incontinenza), hiểm độc (malizia), thú tính điên cuồng (malta bestialitade), theo đó, không tự chủ mình có phần nhẹ tội hơn (sách Đạo đức, quyển V, chương I). Không tự chủ mình, tức sử dụng những khoái lạc tự nhiên quá mức, dù đó là khoái lạc về thể xác hay tinh thần. Thú tính điên cuồng, tức thỏa mãn những dục vọng thấp hèn, dẫn đến các loại bạo lực khác nhau, tội này bị trừng phạt ở tầng 7. Hiểm độc, tức tinh thần đổ đốn, đồi bại, bọn này bị trừng phạt ở tầng 8 và 9.

98. Nhà triết học - tức Aristotle.

101. Sách Vật lý - tức cuốn Fisica (Physics) của Aristotle.

107. Sáng thế ký (Genesis) - cuốn đầu tiên của Kinh Thánh.

113-114. Chòm Song ngư lấp lánh ở phía đông - chòm sao Song ngư đang ở trên đường chân trời, còn chòm sao Đại hùng đang theo hướng của cơn gió Tây-bắc (Coro - Caurus là tên gọi của gió Tây-bắc). Nghĩa là còn hai giờ nữa là mặt trời sẽ mọc.