Thần Khúc - Địa Ngục - Khúc 3

KHÚC III

Cửa vào Địa ngục – sông Akêrông – Carôngtê.

Qua khỏi nơi đây là xứ thảm sầu

Qua khỏi đây là đau thương vĩnh viễn

Là đi về những thế hệ khổ đau.

⁴   Công lý tạo hóa, quyền uy thánh thần

Đã tạo ra ta bằng sức mạnh của

Trí tuệ cao siêu, tình yêu đầu tiên.

⁷   Trước ta, chỉ có những gì vĩnh viễn

Ta ngang bằng với giá trị vĩnh hằng

Kẻ vào đây hãy vứt niềm hy vọng.

¹⁰  Những dòng chữ viết bằng thứ mực đen

Khắc trên cổng ra vào tôi đọc được

“Ôi Thầy ôi, sao quá đỗi dữ dằn!”

¹³  Như thông tỏ nỗi lòng tôi, Thầy đáp:

“Đã tới đây – phải rũ bỏ đớn hèn

Đã tới đây – phải xua điều ngờ vực.

¹⁶  Chúng ta đến nơi ta đã nói trên

Con sẽ thấy những đám đông đau đớn

Vì muôn đời đã để mất trí khôn”.

¹⁹  Cho khỏi ngờ, Thầy đưa tay tôi nắm

Và hướng về tôi, vẻ mặt lặng yên

Dẫn tôi đi khám phá điều bí ẩn.

²²  Đó đây nghe tiếng khóc, tiếng kêu rên

Không một vì sao nào trong bóng tối

Mới thoạt nghe, nước mắt đã trào lên.

²⁵  Những giọng nói, những lời than hoang dại

Ngôn từ đớn đau, ngữ điệu điên khùng

Tiếng vỗ tay, tiếng kêu buồn tê tái.

²⁸  Tất cả tạo nên náo động, quay cuồng

Trong không gian đã tối mù vĩnh viễn

Như bụi trong vòng bão tố cuồng điên.

³¹  Còn tôi đầu óc quay cuồng, u ám

Tôi hỏi: “Thầy ơi tiếng khóc của ai?

Họ là ai, tại vì sao đau đớn?”

³⁴  Thầy bảo tôi: “Tình cảnh đớn đau này

Là số phận những linh hồn nhàm chán

Không biết nhục vinh của những kiếp người.

³⁷  Chúng hòa theo đám thiên thần ngớ ngẩn

Không phản phúc mà cũng chẳng trung thành

Với Thượng Đế, mà chỉ vì mình chúng.

⁴⁰  Trời xua chúng để Thượng giới đẹp hơn

Địa ngục sâu cũng chẳng thèm nhận chúng

Sợ tội đồ có cớ để vênh vang”.

⁴³  Tôi hỏi: “Thầy ơi cái gì đè nặng

Mà chúng kêu khóc ghê gớm quá chừng?”

Thầy đáp: “Ta trả lời con ngắn gọn:

⁴⁶  Đến cái chết, hy vọng cũng không còn

Chúng chỉ sống đời mù lòa, thấp kém

Nên ước ao một thứ nhẹ nhàng hơn.

⁴⁹  Trên thế gian không còn ai nhớ chúng

Lòng xót thương, công lý cũng làm ngơ

Thôi đủ rồi, hãy nhìn lên, đi thẳng”.

⁵²  Tôi nhìn quanh và thấy một lá cờ

Đang quay tròn như có sức lực ác

Cuốn là cờ trong đám bụi tròn vo.

⁵⁵  Cuốn theo sau một đoàn người dằng dặc

Đông đến mức tôi không thể nào tin

Rằng đã nhanh tay nhường kia Thần chết.

⁵⁸  Tôi nhận ra trong đám một bóng hình

Sau khi tìm hiểu ít nhiều khuôn mặt

Kẻ chối từ vì nhu nhược đáng khinh.

⁶¹  Lập tức tôi hiểu và tôi tin chắc

Đúng là lũ người hèn mạt, nhỏ nhen

Cả Chúa Trời, địch thủ đều khinh suất.

⁶⁴  Đến muôn đời không sống lũ đáng thương

Chúng trần truồng, bị thường xuyên vây cắn

Những bầy ruồi và cả những bầy ong.

⁶⁷  Máu, nước mắt từ trên gương mặt chúng

Chảy ròng ròng xuống dưới những bàn chân

Nơi dòi bọ thối tha đang chờ uống.

⁷⁰  Nhìn ra xa tôi thấy một đám đông

Đang đứng chờ trên một bờ sông lớn

Tôi hỏi: “Thầy ơi, Thầy biết rõ hơn:

⁷³  Họ là ai và phải chăng số phận

Có vẻ như xua đuổi họ qua sông

Con nhận ra họ từ xa xôi lắm”.

⁷⁶  Thầy trả lời: “Rồi con sẽ tự mình

Nhìn ra, khi mà chúng ta đi đến

Dòng sông sầu tên gọi Akêrông”.

⁷⁹  Nhìn xuống đất, ánh mắt tôi luống cuống

Tôi ngại phiền Thầy nên đã bước lên

Gần bờ sông và rồi tôi im lặng.

⁸²  Về hướng chúng tôi có một chiếc thuyền

Một ông già tóc bạc phơ quát lớn:

“Đáng đời chưa! Độc ác những linh hồn.

⁸⁵  Quên trời xanh đi, vì tao đi đến

Để chở chúng mày sang bờ bên kia

Vĩnh viễn đêm đen, lửa thiêu, giá lạnh.

⁸⁸  Còn ngươi, linh hồn còn sống đến đây

Hãy tránh ra xa, chúng đều đã chết”.

Chúng tôi chưa đi, ông nói thế này:

⁹¹  “Hãy tìm đường khác, hãy tìm bến khác

Cũng mé sông này nhưng không phải đây

Cần tìm nhẹ nhàng một con đò khác”.

⁹⁴  Thầy bảo: “Carôngtê, chớ phiền chúng tôi

Chúng tôi đến nơi chúng tôi mong muốn

Và chúng tôi xin cụ hãy ngưng lời!”

⁹⁷  Tôi thấy mặt lão già hơi dịu xuống

Bộ mặt lông lá trên dòng sông đêm

Một vòng lửa quanh đôi mắt đỏ lựng.

¹⁰⁰ Và những hồn ma mệt mỏi, trần truồng

Răng đánh lập cập, mặt mày tái mét

Khi nghe những lời ác độc vang lên.

¹⁰³ Chúng nguyền rủa cả giống nòi, bộ tộc

Cả quê hương, tiên tổ, Đức Chúa Trời

Cả việc sinh ra loài người trên đất.

¹⁰⁶ Rồi sau đó chúng trết cục vào nhau

Khóc ầm ĩ trên bờ sông quái ác

Đợi lũ người lòng sợ Chúa tắt lâu.

¹⁰⁹ Carôngtê toé lửa trong con mắt

Ra hiệu nhanh lên những kẻ lỗi lầm

Nện mái chèo những kẻ nào chậm chạp.

¹¹² Như mùa thu lá rơi rụng trong sương

Lá rụng xuống từng chùm cho đến lúc

Trả hết cho đất, trơ trụi giơ cành.

¹¹⁵ Bọn gieo hạt giống Ađam ác độc

Nối đuôi nhau, từng đứa nhảy lên bờ

Như bầy chim, theo người giơ roi quất.

¹¹⁸ Cứ như thế, bơi qua dòng nước đen

Và khi chúng sang bờ kia chưa kịp

Thì bên này một tốp mới đang chen.

¹²¹ Thầy tôi cặn kẽ với tôi giải thích:

“Những ai chết trong cơn giận Chúa Trời

Khắp tứ xứ đều về đây tụ tập.

¹²⁴ Và rồi vội vã từng phút từng giây

Công lý thánh thần sẽ thúc ép họ

Nỗi sợ biến thành ham muốn liền ngay.

¹²⁷ Chưa linh hồn tốt nào qua nơi đó

Nếu Carôngtê từng cáu kỉnh với con

Thì bây giờ chắc là con đã rõ”.

¹³⁰ Thầy dứt lời thì không gian tối sầm

Toàn thân tôi bỗng rung lên dữ dội

Mồ hôi của tôi trên áo ướt đầm.

¹³³ Và mặt đất bỗng đùng đùng gió nổi

Rồi ánh lên một chớp đỏ ngang trời

Cảm giác của tôi dường như tê dại

¹³⁶ Như người mê ngủ, tôi đổ xuống ngay.

CHÚ THÍCH

KHÚC III

1-9. Dòng chữ đề trên cổng vào Địa ngục - theo truyền thuyết của Thiên Chúa giáo, Địa ngục do một vị thần Ba ngôi tạo ra: ngôi Cha (sức mạnh tối cao), ngôi Con (trí tuệ cao siêu), và ngôi Thánh linh (tình yêu đầu tiên). Địa ngục này để hành hình Lucifero từ trên trời rơi xuống (khúc XXXIV) và tồn tại muôn thuở. Đọc hết Địa ngục ta sẽ hình dung ra Địa ngục của Dante có hình như một cái giếng khổng lồ cứ xuống thấp dần theo từng tầng ngục.

37. Chúng hòa theo đám thiên thần ngớ ngẩn - tức đám thiên thần không theo Lucifero (Quỉ sứ tối cao), mà cũng không theo Chúa.

58. Tôi nhận ra trong đám một bóng hình - các bản chưa có chú giải thống nhất mà chỉ nói hoặc là Giáo hoàng Celestino V được bầu năm 1294, lúc đó ông đã 79 tuổi, đã xin thôi sau 5 tháng vì sợ không đảm đương nổi chức vụ. Hoặc là Pontius Pilate (tức quan xét xử Philát), người đã định tha cho Giêsu vì không thấy tội đáng chết nhưng đám đông dân chúng vẫn nằng nặc yêu cầu tha cho tên cướp Baraba và đóng đinh Giêsu trên cây thập tự nên đã nghe theo (Luca, XXIII, 1-24).

78. Dòng sông Akêrông - là con sông dưới Địa ngục theo thần thoại Hy Lạp. Đây là con sông do nước mắt vua Creta tạo thành, có bản cho là do tội lỗi của con người (xem khúc XIV, 94-138). Đầu tiên có tên Acheronte, tiếng Hy Lạp nghĩa là đau thương, chảy quanh vùng ngục thứ nhất. Sau đó, chảy xuống thấp hơn thành đầm Stige, nghĩa là hận thù, nơi hành hình những kẻ cuồng nộ (xem khúc VII, 106). Thấp hơn nữa thành dòng sông máu Flegetonta, nghĩa là nóng bỏng, nơi trừng phạt những kẻ bạo hành, những kẻ hại người thân (xem khúc XII, 47). Tiếp tục vẫn dòng sông máu và tên Flegetonta (xem khúc XIV, 113) xuyên qua khu rừng của những kẻ tự tử và trảng cát có mưa lửa (xem khúc XIV, 76-90; khúc XV, 1-12). Từ đây nó tạo thành những dòng thác ầm ầm đổ vào trong (xem khúc XVI, 1­-3; 92-105) tạo thành đầm Cocito, nghĩa là khóc than (xem khúc XIV, 119; khúc XXXI, 123; khúc XXXII, 22-30; khúc XXXIV, 52). Sông Letè, nghĩa là quên lãng được Dante đặt ở “ngoài vực” (xem khúc XIV, 136-138) để cho những âm hồn đến rửa ráy sau khi đã chuộc lỗi lầm, để dòng sông sẽ cuốn đi những kỷ niệm về những điều lầm lỗi. Con sông này (Letè) chảy từ Thiên đường, qua Tĩnh thổ, xuống Địa ngục.

83. Ông già tóc bạc phơ - Đây là Caronte, người lái đò đưa các linh hồn sang bên kia thế giới theo thần thoại. Trong Thần khúc Dante biến ông này thành một quỷ sứ của Địa ngục.

93. Cần tìm một con đò khác - Caronte biết rằng Dante không có lỗi lầm để phải chịu cực hình của Địa ngục nên phải tìm một con đò nhẹ nhàng để các thiên thần đưa đến gần Tĩnh ngục (X, TT., II, 13-51).

115. Giống Ađam ác độc - theo Cựu Ước, Eva nghe lời xui của con rắn đã ăn trái cấm và trao cho chồng là Adam cùng ăn, họ đã thành những kẻ có tội và bị Đức Chúa Trời đuổi khỏi Thiên đường mặt đất (Sáng Thế ký, III, 11-24).