Thần Khúc - Địa Ngục - Khúc 19

KHÚC XIX

Tầng Địa ngục thứ tám – Hố ngục thứ ba – Bọn buôn thần bán thánh.

Hỡi Thầy pháp Ximông, hỡi lũ khốn cùng

Sự nghiệp của Chúa chỉ vì thánh thiện

Còn lũ chúng bay, một bọn gian manh.

⁴   Lũ chúng bay chỉ tham vàng khát bạc

Ngục thứ ba dành cho bọn chúng bay

Và giờ đây tiếng kèn đồng đã cất!

⁷   Chúng tôi đến một ngôi mộ tiếp theo

Đứng ở phía bên này, trên mỏm đá

Nhô ra đến giữa miệng hố, như cầu.

¹⁰  Ôi, trí tuệ tối cao, tài năng cao cả

Dù trên trời hay âm phủ, trần gian

Công lý của Người thi hành đầy đủ.

¹³  Tôi nhìn thấy trên mặt hố, trên tường

Mặt đá xám xanh, có rất nhiều lỗ

Rộng như nhau và tất cả hình tròn.

¹⁶  Qua mắt nhìn, chúng hoàn toàn có vẻ

Như vẻ đẹp trong nhà thờ Thánh Giăng

Nơi người ta rửa tội trong ngày lễ.

¹⁹  Tôi phá một lỗ cách đây không lâu

Vì để kéo ra một người chết đuối

Mong mọi người sẽ hiểu những lời sau.

²²  Đôi bàn chân thòi ra từ miệng hố

Còn bắp chân kẻ lầm lỗi bên trong

Và thân xác thì đi vào trong đá.

²⁵  Trên những bàn chân lửa cháy bừng bừng

Gân cốt khớp xương điên cuồng giãy giụa

Tưởng thừng chảo nào cũng sẽ đứt tung.

²⁸  Giống như một vật tẩm dầu thắp lửa

Rồi cháy loang khắp bề mặt bên ngoài

Từ gót chân đến ngón chân cháy cả.

³¹  Tôi nói: “Thưa Thầy, kẻ này là ai

Mà co quắp, giãy giụa hơn đồng bọn

Và lửa thiêu cũng gay gắt hơn nhiều?”

³⁴  Thầy đáp: “Nếu muốn, ta đưa con xuống

Theo một bờ dốc thoai thoải đằng bên

Nó sẽ tự mình nói về tội trạng”.

³⁷  Tôi đáp: “Thầy muốn thì con cũng mong

Thầy biết tất cả, dù con im lặng

Thầy là Tôn sư – chẳng gì quí bằng”.

⁴⁰  Chúng tôi bước lên đường đê thứ bốn

Rẽ sang bên trái và rồi bước vào

Đáy hố hẹp có lỗ đào lổn nhổn.

⁴³  Người Thầy tốt bụng luôn đi sát bên

Không rời tôi, và Thầy dắt tôi đến

Nơi một hồn khóc vì bị trói chân.

⁴⁶  “Hãy cho tôi hay, âm hồn than khóc

Hồn là ai, chân chổng ngược lên trời

Đầu cắm xuống đất như là cái cọc?”

⁴⁹  Tôi đứng đó, như Đức cha nghe xưng

Tội của một tên sát nhân nguy hiểm

Cố hỏi hắn cho chậm giờ hành hình.

⁵²  Hắn quát to: “Mày đã tới rồi hả

Mày tới rồi hả, Bôniphaxiô?

Đã lừa tao nhiều năm qua “Sấm ký”.

⁵⁵  Sao mày đã vội sớm chán bạc vàng

Vì vàng mày chẳng sợ thành phản bội

Chống lại nhà thờ, xúc phạm thánh nhân”.

⁵⁸  Tôi chẳng hiểu gì những lời hắn nói

Giống như một người lãng trí, bẽ bàng

Còn nó cũng không hiểu gì, bối rối.

⁶¹  Viếcghiliô liền bảo: “Trả lời nó, con –

“Tôi không phải là người anh lầm tưởng”

Và tôi trả lời như Thầy gợi lên.

⁶⁴  Bấy giờ hồn càng vặn chân dữ dội

Rồi vừa não nuột nói, vừa thở dài:

“Vậy vì điều gì mà ngươi đã gọi?

⁶⁷  Ngươi muốn biết ta đây là ai chăng

Vì mục đích ấy mà đi vào Ngục

Thì hãy biết: ta từng là Giáo hoàng.

⁷⁰  Ta đúng là dòng dõi họ nhà Gấu

Quá tham lam tiền cho lũ gấu con

Nên gom bạc vàng nhét đầy cả túi.

⁷³  Dưới đầu ta hãy còn rất nhiều tên

Đi trước ta trong buôn thần bán thánh

Bị nhét trong từng kẽ đá những hồn.

⁷⁶  Rồi cả ta cũng sẽ rơi xuống đó

Khi kẻ ta lầm với ngươi đến đây

Câu hỏi mà ta hỏi ngươi, sớm quá!

⁷⁹  Lâu lắm rồi ta bị đốt đôi chân

Lâu lắm rồi bị người ta chôn ngược

Tên sắp đến sẽ không còn bị chôn.

⁸²  Vì sau hắn, từ phía tây sẽ tới

Kẻ chăn chiên vô đạo, lạc loài hơn

Tội của hắn bằng hai ta gộp lại.

⁸⁵  Nó sẽ là tên Ixaông mới hơn

Nó nói gì vua cũng nghe theo nó

Nước Pháp sẽ trao cho nó ngai vàng”.

⁸⁸  Tôi nghĩ rằng có phần nào dại dột

Khi đáp lại hắn với lời lẽ sau:

“Hãy cho ta biết bao nhiêu châu ngọc

⁹¹  Đức Chúa Trời đòi hỏi Thánh Piêtờrô

Trước khi trao chiếc chìa khoá quyền lực?

Người chỉ nói rằng: “Hãy đi theo ta”.

⁹⁴  Thánh Pie và người khác không nhận

Từ Matia thứ gì, khi người này

Được chỉ định chỗ lúc này đã trống.

⁹⁷  Hãy ở yên đấy mà chịu phạt đi

Hãy giữ chặt đồng tiền không đáng giữ

Đã từng khiến ngươi chống lại Cáclô.

¹⁰⁰ Và nếu không có điều gì ngăn cản

Do sùng kính những chìa khóa thánh thần

Ngươi từng giữ trong quãng đời sung sướng

¹⁰³ Thì ta còn dùng lời lẽ nặng hơn

Keo kiệt của ngươi làm đau thế giới

Kích động kẻ ác, áp bức người lành.

¹⁰⁶ Các ngươi, những kẻ Thánh Giăng hướng tới

Thấy mụ đàn bà ngự trị trên cao

Và hủ hoá tất cả đám vua chúa.

¹⁰⁹ Khi nó sinh ra có bảy cái đầu

Và mười cái sừng phát ra sức mạnh

Chừng nào chồng nó đức hạnh còn cao.

¹¹² Vàng và bạc với các ngươi – thần thánh

Tên sùng thần tượng, nào có khác gì

Nó thờ một, còn các ngươi – trăm thánh.

¹¹⁵ Hỡi Cốtxtăngtanh, tội lỗi cả thế gian

Không phải chuyện cải đạo mà đút lót

Ngươi là Giáo hoàng giàu có đầu tiên!”

¹¹⁸ Khi bài ca này tôi ca cho nó

Không hiểu giận hay cắn rứt lương tâm

Đôi chân hắn không nằm yên tại chỗ.

¹²¹ Thầy nhìn tôi với nụ cười hài lòng

Và thích thú với những điều sự thật

Của những lời tôi vừa nói ở trên.

¹²⁴ Rồi giơ hai cánh tay ra ôm chặt

Tất cả thân tôi áp vào ngực Thầy

Và Thầy trở lại với con đường thấp.

¹²⁷ Người đưa tôi lên tận đỉnh vòng cung

Không biết mệt, Thầy ôm tôi thật chặt

Đi trên đê nối ngục bốn sang năm.

¹³⁰ Và tại đó rất nhẹ nhàng, Thầy đặt

Tôi trên mỏm đá dốc đứng, gồ ghề

Ngay cả dê rừng cũng không thể vượt.

¹³³ Một thung lũng khác trước mắt mở ra.

KHÚC XIX

1. Hỡi thầy pháp Ximông - Simon, một thầy pháp xứ Samria. Truyền thuyết kể rằng Simon đã dùng tiền để gạ mua phép thần thông của hai Thánh tông đồ Pietro và Giovanni. Từ đó mà có danh từ simonia chỉ những kẻ buôn thần bán thánh để trục lợi.

6. Và giờ đây tiếng kèn đồng đã cất - tiếng kèn của ngày Phán xử cuối cùng.

17. Nhà thờ Thánh Giovanni – tức Thánh Giăng. Trong Thần khúc có nói nhiều đến hai Thánh Giăng. Một người là Giăng Báptít - nhà tiên tri Do Thái. Sống khổ hạnh trong sa mạc, tập hợp môn đệ và giảng đạo về sự hoán cải nội tâm. Ông rửa tội bằng cách đắm mình xuống sông Giôđanh. Chúa Giê-su được ông làm lễ rửa tội ở đây (Mác, I, 9). Một người nữa là Thánh Giăng (Thánh tông đồ) - môn đệ của Đức Chúa Giêsu, người được coi là tác giả của Kinh Phúc âm IV, sách Khải Huyền và ba lá thư  trong Tân Ước (xem thêm khúc XII, 143 và câu 106 của khúc này). Nhà thờ Thánh Giăng Báptít này ở quê hương Dante, nơi ông được làm lễ rửa tội khi còn nhỏ (X, TĐ, XXV, 9).

19-21. Tôi phá một lỗ cách đây không lâu - một lần Dante đã phá một lỗ ở nhà thờ này để cứu một đứa bé sắp bị chết đuối. Khổ thơ này Dante muốn giải thích cho bạn đọc hiểu, vì có những kẻ cho rằng Dante đã phạm thượng.

31. Thưa thầy, kẻ này là ai - đây là Giáo hoàng Niccolò III, được bầu làm Giáo hoàng từ 1277 đến 1280.

49-51. Thời trung cổ ở Italia người ta trừng phạt những kẻ giết người bằng cách chôn đầu xuống đất, chân chổng ngược lên trời. Dante đứng như Đức cha nghe tên tội phạm xưng tội cố để cho chậm lại giờ hành hình.

52-54. Niccolò III lầm Dante là Giáo hoàng Bonifazio VIII đã đến thế chân mình nên kêu là đã bị sách Sấm ký đánh lừa. Niccolò III biết là Bonifazio VIII sẽ xuống Địa ngục vì những kẻ lầm lỗi ở dưới đó có khả năng nhìn thấy trước việc sẽ xảy ra (X, ĐN., X, 97-108). Dante đày ba Giáo hoàng xuống địa ngục: Niccolò III, Bonifazio VIII và Clemente V. Trong số này, Dante là kẻ thù không khoan nhượng của Bonifazio VIII. Ông đã mạt sát Bonifazio VIII qua miệng của Ciacco (X, ĐN., 69), Niccolò III (câu 55-57 của khúc này), Guido da Montefeltro (X, ĐN., XXVII, 70-111), Bonaventura (X, TĐ., XII, 90), Cacciaguida (X, TĐ., XVII, 49-51), và Beatrice (X, TĐ., XXX, 148).

71. Ta đúng là dòng dõi họ nhà Gấu - Niccolò III là người của dòng họ Orsini (tiếng Ý: orsa là gấu cái; figliuol de l’orsa, là con cháu của gấu).

79. Lâu lắm rồi ta bị đốt đôi chân - Niccolo III chết năm 1280 và đến năm 1303 thì Bonifazio VIII mới đến thay thế, như vậy hơn 20 bị chôn ngược và đôi chân bị đốt.

83. Từ phía tây sẽ tới/ Kẻ chăn chiên vô đạo - chỉ Giáo hoàng Clemente V, từ phía tây - ý nói từ nước Pháp. Dante lên án Clemente V qua lời của Cacciaguida (X, TĐ., XVII, 82-83), Thánh Pietro (X, TĐ., XXVII, 58-59) và Beatrice (X, TĐ., XXX, 142-148).

85. Tên Ixaông mới - Iason, con trai của Simone II đã hối lộ vua Antioco IV (Antiochus of Syria) một số tiền lớn để được phong làm Đại giám mục của người Do Thái và sau đó sống một cuộc đời phóng đãng. Tên Ixaông mới là ám chỉ Giáo hoàng Clemente V.

95. Thánh Pie và người khác không nhận - ý nói Thánh Pietro và những người khác không nhận gì từ Matia, người được chỉ định thay chỗ Giuda, tên phản bội Chúa Giêsu.

99. Chống lại Cáclô - Niccolò III trở thành kẻ thù của Carlo d' Angio.

106. Các ngươi, những kẻ Thánh Giăng hướng tới - Thánh Giovanni (Thánh Giăng) trong sách Khải Huyền (Apocalisse) có nói đến một người đàn bà vô đạo đã hủ hoá tất cả các vua chúa. Người này cưỡi trên một con vật có bảy đầu, mười sừng.

115. Hỡi Cốtxtăngtanh, tội lỗi cả thế gian - Costantino I (274-337), Dante không tin rằng quyền lực Giáo hoàng bắt đầu mạnh lên từ khi Hoàng đế Constantino I dời kinh đô Đế chế sang Bisanzio (Byzance) và “tặng” Roma cho Giáo hoàng Silvestro, mà ngược lại, trở thành một đại họa cho Đế chế và cho Nhà thờ (X, TT., XXXII, 124-129; TĐ., XX, 55-60). Điều này chỉ được chứng minh trong thế kỷ XV.