Dante - Địa Ngục - Khúc 27

KHÚC XXVII

Tầng Địa ngục thứ tám – Hố ngục thứ tám (kết thúc).

Ngọn lửa kia cháy thẳng và yên tĩnh

Không nói gì, đã rời xa chúng tôi

Sau khi nhà thơ vui lòng chấp thuận.

⁴   Sau đó một ngọn lửa khác tiến vào

Khiến chúng tôi quay mắt về phía nó

Theo âm thanh không rõ phát từ đâu.

⁷   Con bò Xixin rống trước tất cả

Cũng hợp lẽ, đó là tiếng kêu than

Của chính cái kẻ đã tạo ra nó.

¹⁰  Nó rống như tiếng thét kẻ nhục hình

Thật như bị chính nỗi đau xâu xé

Mặc dù nó là con bò bằng đồng.

¹³  Ở đây không có lối ra như thế

Từ trong đám lửa những lời thảm sầu

Được thể hiện bằng ngôn từ của lửa.

¹⁶  Nhưng từ khi chúng tìm được lối ra

Lên đỉnh lửa, được ban sự rung động

Tiếng nói phát ra chỗ chúng đi qua.

¹⁹  Chúng tôi nghe: “Lời của tôi hướng tới

Người hồi nãy nói tiếng Lômbácđô

Đã nói: “Đi đi, không phiền ngươi nữa!”

²²  Có lẽ vì tôi đến quá muộn màng

Nhưng hãy vui lòng cùng tôi trò chuyện

Tôi dù đang cháy, đâu vội với anh.

²⁵  Nếu anh mới vào cái nơi tăm tối

Giã từ vùng đất Latinh dịu êm

Đến nơi mà tôi khổ vì tội lỗi.

²⁸  Giờ Rômanha hòa bình hay chiến tranh?

Giữa Oócbinô và núi, nơi phát tích

Sông Têvêrê, với tôi là quê hương”.

³¹  Tôi nghiêng người và lắng nghe chăm chú

Khi người dẫn đường đụng vào bên sườn

“Con trả lời người Latinh” – Thầy bảo.

³⁴  Câu trả lời của tôi đã sẵn sàng

Và không hề chậm trễ tôi liền nói:

“Hỡi âm hồn ẩn náu chốn mịt mùng

³⁷  Rômanha của anh, nay vẫn thế

Bọn bạo chúa luôn luôn có chiến tranh

Nhưng chiến tranh thực sự thì không có.

⁴⁰  Ravena vẫn như thế từ xưa

Được con đại bàng Pôlenta ấp ủ

Nó chở che cho cả Xécvina.

⁴³  Vùng đất xưa hứng chịu nhiều thử thách

Sống yên bình dưới những vuốt màu xanh

Nơi từng làm đổ máu bao quân Pháp.

⁴⁶  Con chó ngao Vêrúckiô và đứa con

Đã từng làm cho Môngtanha đau đớn

Vẫn cấu xé con mồi như lệ thường.

⁴⁹  Con sư tử nhỏ nằm trong ổ trắng

Cai trị Lamônê và Xantécnô

Cứ hè sang đông lại thay phe đảng.

⁵²  Và thành phố nằm bên sông Xaviô

Giữa đồng bằng và núi non như vậy

Vẫn sống giữa chuyên chế và tự do.

⁵⁵  Anh là ai, tôi cầu xin anh đấy

Tôi đã vui lòng nói chuyện cùng anh

Để tên tuổi anh trên đời lưu lại”.

⁵⁸  Và ngọn lửa hơi nghiêng về bên phải

Theo cách của mình, cái vẻ tròng trành

Rồi sau đó mới cất ra lời nói.

⁶¹  “Giá tôi biết rằng câu chuyện của mình

Nghe thấy được người còn quay trở lại

Thì ngọn lửa của tôi đã không rung.

⁶⁴  Nhưng bởi vì không còn đường trở lại

Tôi chưa từng nghe chuyện ấy bao giờ

Nên tôi trả lời, xấu hổ chi mà ngại.

⁶⁷  Tôi đổi kiếm lấy áo khoác Thầy tu

Tin có thể chuộc lỗi lầm mắc phải

Niềm tin đã thành hiện thực, nếu như

⁷⁰  Không kéo tôi quay trở về tội lỗi

Một đại giáo chủ (cầu họa hắn ta!)

Chuyện đã xảy ra – tôi xin kể lại.

⁷³  Xương thịt mẹ cho khi là con người

Thì là sư tử chứ đâu phải cáo

Trong mọi ứng xử, hành vi của tôi.

⁷⁶  Mọi mưu mẹo và lối đi khuất tất

Tôi biết hết, và nghệ thuật nâng thành

Danh tiếng tôi vang tận cùng trái đất.

⁷⁹  Khi tôi hiểu rằng đã đạt đến phần

Của cuộc đời, thì con người sáng suốt

Cần thu buồm và cuộn các dây thuyền.

⁸²  Những gì quyến rũ là tôi đoạn tuyệt

Và hối hận, tôi đi làm Thầy tu

Khổ thân tôi! Giá được như mong ước.

⁸⁵  Ông Hoàng của người Pharixây mới

Mở cuộc chiến tranh gần Latêranô

Không chống người Xarasin hay Do Thái.

⁸⁸  Vì cuộc chiến chống những người Cơ đốc

Vì đâu có ai chiến thắng ở Acờri

Hay ở Xôđanô đi làm cò đất.

⁹¹  Ông chẳng kể gì chức vụ tối cao

Cả sứ mệnh thiêng liêng đều khinh tất

Người gầy vì đeo sợi dây dòng tu.

⁹⁴  Cũng giống như Hoàng đế Cốttantin

Gọi Giáo hoàng Xinvéttờrô chữa bệnh

Còn người ấy gọi tôi chỉ một mình.

⁹⁷  Để chữa ông ta khỏi cơn kiêu ngạo

Ông hỏi lời khuyên và tôi lặng im

Lời của ông như lời anh say vậy.

¹⁰⁰ Ông ta nói: “Con đừng sợ gì ta

Ta xá tội để nói cho ta biết

Cần làm gì để chiếm Pênéttờrinô?

¹⁰³ Cửa nhà trời ta có thể đóng, mở

Con đã biết, khoá ta có hai chìa

Mà người tiền nhiệm đã không dám giữ”.

¹⁰⁶ Những lời nghiêm trọng khiến tôi nghĩ rằng

Nếu im lặng là điều tệ hại nhất

Và tôi nói: “Nếu cha xá cho con

¹⁰⁹ Tội lỗi, vì cha mà con đã mắc

Hãy để cho lời hứa hẹn nhiều hơn

Công việc, và trên ngai vàng cao nhất”.

¹¹² Khi tôi chết Phờrăngsétcô đến tìm

Nhưng một hắc thần đã thưa với Thánh:

“Chớ động đến, cho nó được yên thân

¹¹⁵ Nó nhập hội với nô lệ của thần

Nó đã dâng những lời khuyên phản bội

Tóc của nó đã nằm trong tay thần.

¹¹⁸ Vì không hối hận không được xá tội

Hối hận xong lại còn muốn lỗi lầm

Không thể nào trong trò này có lỗi”.

¹²¹ Tôi đã tỉnh ngộ, khốn nạn tấm thân

Khi vị thần túm lấy tôi và bảo:

“Không nghĩ ta – nhà lôgíc học chăng?”

¹²⁴ Rồi dong tôi đến trước quỷ Minốt

Quỷ này quấn đuôi tám vòng quanh lưng

Rồi vừa giận dữ cắn đuôi, vừa nói:

¹²⁷ “Những tên này phải để lửa thiêu ngay!”.

Và anh thấy tôi ở nơi hành tội

Bước đi đau thương, ăn vận thế này”.

¹³⁰ Và sau khi đã kết thúc câu chuyện

Ngọn lửa rời xa với vẻ đớn đau

Vừa đi vừa lay động đỉnh lửa nhọn.

¹³³ Lại bước tiếp, Thầy hướng đạo và tôi

Đi trên mỏm đá đến vòm cầu khác

Bắc qua hố, nơi phải trả nợ đời

¹³⁶ Của những kẻ bất hoà từng gieo rắc.

KHÚC XXVII

7. Con bò Xixin - bạo chúa Falaride xứ Agrigento sai làm một con bò bằng đồng thau rỗng bụng để nhốt các tội nhân rồi đem nung đỏ. Khi thử con bò này Falaride đã bắt Perillo, người chế tạo ra nó ngồi vào đầu tiên.

19-30. Đây là Guido da Montefeltro (1223 - 1298), từng làm thủ lĩnh quân sự rồi Giám mục  nhiều giáo phận của vùng Montefeltro nằm giữa Ubrino và núi Coronaro, nơi phát tích của sông Tevere. Guido da Montefeltro nghe Virgilio nói giọng Lombardia thì muốn hỏi về tình hình ở Romagna, một vùng giáp với Lombardia.

40. Ravena vẫn như thế từ xưa - Ravenna do Polenta, cha của Fransesca da Rimini cai quản từ 1270 và kéo dài trong nhiều năm. Vũ khí có hình con đại bàng, nghĩa là đôi cánh của nó che chở cho một vùng đất rộng đến cả Cervia trong biển Adriatico.

43. Vùng đất xưa hứng chịu nhiều thử thách - nói về thành phố Forli, thủ lĩnh của thành phố này có gia huy in hình con sư tử màu xanh. Tháng 5-1282 Guido da Montefeltro đã đánh bại đội quân Pháp do Giáo hoàng Martino IV phái đến.

46. Con chó ngao Vêrúckiô - là Malatesta Verrucchio và đứa con là Malatestino. Hai cha con đã đối xử tàn nhẫn với Montagna, thủ lĩnh phe Ghibellini, bị bắt làm tù binh và sau đó bị giết chết.

49. Lamone và Santerno - tức là Feanzua bên sông Lamone và Imola bên sông Santerno, thuộc quyền cai trị của lãnh chúa Maghinerdo Pagani da Susinana, có biểu tượng là con sư tử màu xanh nằm trên cánh đồng tuyết trắng.

52. Thành phố nằm bên sông Xaviô - tức thành phố Cesena bên sông Savio.

67. Tôi đổi kiếm lấy áo khoác thầy tu - đây là Guido da Montefeltro, thủ lĩnh của phái Ghibellini, năm 1296 gia nhập dòng Thánh Francesco.

71. Một đại giáo chủ - ám chỉ Giáo hoàng Bonifazio VIII.

85-87. Ông Hoàng của người Pharixây mới - chỉ Giáo hoàng Bonifazio VIII mở cuộc chiến với dòng họ La Mã Colonna, những người ở gần cung điện Lateranno, chỗ ở của Giáo hoàng.

89-90. Không có ai xâm phạm Acri (Acre), thành phố cuối cùng của Cơ đốc giáo ở Jerusalem, cũng không có ai vi phạm lệnh cấm của nhà thờ về việc buôn bán đất đai của người Hồi giáo ở Sodalo (Soudan).

94-95. Cũng giống như Hoàng đế Cốttantin - theo truyền thuyết, Hoàng đế Constantino I bị bệnh hủi (X, ĐN., XIX, 115-117), ông nằm mơ thấy Thánh Peter bảo rằng Giáo hoàng Silvestro, đang ẩn trên núi Soratte gần Roma sẽ chữa được lành bệnh cho ông. Hoàng đế cho tìm gọi Silvestro và được chữa lành bệnh.

102. Penestrino (Palestrina) - một thành phố nhỏ ở gần Roma, là pháo đài của dòng họ Orsini.

105. Mà người tiền nhiệm đã không dám giữ - người tiền nhiệm, tức Giáo hoàng Selestino V, được bầu năm 1294 và chỉ giữ chức vụ này 5 tháng (X, ĐN., III, 58).

112. Khi tôi chết Phờrăngsétcô đến tìm - chỉ Thánh Francesco d’ Assisi.

113. Một hắc thần – tức quỷ sứ.

116. Những lời khuyên phản bội - tức hứa hẹn nhiều nhưng làm ít (câu 110).