Thần Khúc - Địa Ngục - Khúc 31

KHÚC XXXI 

Những kẻ khổng lồ quanh hố ngục.

 Cũng lưỡi đó, lúc đầu đã cắn tôi

Làm cho má này má kia đều đỏ

Rồi sau đó lại đắp thuốc cho tôi.

⁴    Mũi giáo Asin – tôi từng nghe đến –

Và của cha chàng chính là nguyên nhân

Của bất hạnh đầu nhưng sau – may mắn.

⁷   Chúng tôi quay lưng lại thung lũng buồn

Men theo con đường bao quanh, chân bước

Và lặng im, không một lời thốt lên.

¹⁰  Không phải đêm, chẳng ngày, tôi không thể

Đưa mắt nhìn ra tận phía xa xăm

Bỗng nghe một tiếng tù và mạnh mẽ.

¹³  To đến mức át được tiếng sấm rền

Tôi vội hướng con mắt nhìn về phía

Mà âm thanh của tù và thoát lên.

¹⁶  Trong cuộc thất trận đớn đau, nhục nhã

Vua Cáclô bị mất đội quân thần

Oóclanđô không rúc tù và như thế.

¹⁹  Về phía ấy tôi vừa mới quay đầu

Đã tưởng như trông thấy rất nhiều tháp

Tôi vội hỏi: “Thưa Thầy, đây là đâu?”

²²  Thầy đáp: “Vì khi con nhìn thấy

Từ quá xa và xuyên qua bóng đêm

Nên dẫn đến phán đoán sai lầm vậy.

²⁵  Rồi khi đến tận nơi con sẽ nhìn

Giác quan nhầm lẫn là do khoảng cách

Nhưng mà thôi, hãy cố rảo bước chân.

²⁸  Rồi cầm lấy tay tôi, rất thân mật

Thầy nói: “Để lúc chúng ta đến gần

Cho con thấy chuyện lạ kỳ sẽ bớt.

³¹  Không phải tháp, mà những người khổng lồ

Họ đứng vòng quanh bờ, ở trong hố

Từ rốn xuống dưới, tất cả bị che”.

³⁴  Rồi khi sương mù bắt đầu tản mát

Thì mắt dần dần nhìn được rõ hơn

Những gì trước bị hơi nước che khuất.

³⁷  Khi chúng tôi tiến lại gần bờ hơn

Tôi nhìn xuyên qua màn đêm dày đặc

Lầm lẫn biến dần, sợ hãi tăng lên.

⁴⁰  Vì nó giống như trên tường thành ở

Lâu đài Môngtêrêgiôn nhiều tháp điểm tô

Cũng như vậy, các đỉnh vòng quanh hố.

⁴³  Đứng thay cho tháp, lộ đến nửa thân

Là những người khổng lồ rất khủng khiếp

Mà Giôvê khi sấm sét vẫn dùng.

⁴⁶  Tôi nhìn ra mặt một kẻ trong bọn

Phần bụng, bộ ngực và cả đôi vai

Và hai cánh tay dọc sườn buông thõng.

⁴⁹  Tạo hóa đã cứu bao người đen đủi

Đã không tạo ra những sinh vật này

Để Thần Mác không có người như vậy.

⁵²  Nhưng nếu Tạo hóa không hề hối tiếc

Đã sinh ra voi, cá ông, nghĩa là

Có một ý nghĩa dành cho đôi mắt.

⁵⁵  Bởi vì, nếu năng lực của lý trí

Cùng ác tâm và sức mạnh phi thường

Thì con người không thể nào đối phó.

⁵⁸  Khuôn mặt người khổng lồ dài và rộng

Như quả thông Xan Pietơrô ở Rôma

Những phần khác, có tỷ lệ tương xứng.

⁶¹  Thành hố che khuất mất phần thắt lưng

Nhưng vẫn thấy được phần trên, đến trán

Dù ba người Phơrixông đứng xếp lên.

⁶⁴  Cũng không thể với tới bộ tóc ông

Tôi thấy có ba mươi gang tay lớn

Từ miệng hố lên đến khuy áo choàng.

⁶⁷  “Raphèl mai amèche zabi almi”

Tiếng kêu lên từ cái mồm khủng khiếp

Không hợp với bản thánh ca dịu dàng.

⁷⁰  Thầy bảo nó: “Bớ linh hồn ngốc nghếch!

Hãy dùng tù và cho giảm bớt đi

Cơn giận dữ hay dục vọng cuốn hút.

⁷³  Hãy sờ lên cổ, sẽ thấy sợi dây

Trói buộc ngươi, hỡi linh hồn lú lẫn

Để tù và treo ở trước bụng ngươi”.

⁷⁶  Và bảo tôi: “Nó tự buộc tội nó

Là Nembờrốttô, có ý điên khùng

Không muốn loài người dùng chung ngôn ngữ.

⁷⁹  Thôi đủ rồi, nói với nó hoài công

Nó không hiểu lời của ai nói cả

Cũng như lời nó không ai rõ ràng”.

⁸²  Chúng tôi đi tiếp con đường của mình

Theo mé trái, cách một khoảng tên bắn

Gặp khổng lồ khác, to và dữ hơn.

⁸⁵  Đã trói tay hắn một sức mạnh nào

Tôi không biết, nhưng tay trái bị trói

Ra đằng trước, còn tay phải ra sau.

⁸⁸  Bởi một dây xiềng quanh người quấn chặt

Từ cổ đến chân, quấn đến năm vòng

Quấn lấy cái phần lòi ra thấy được.

⁹¹  Nhà thông thái nói: “Tên này muốn thử

Dùng sức chống lại Giôvê tối cao

Phần thưởng cho nó là như vậy đó.

⁹⁴  Nó là Phiantê, có nhiều khả năng

Khi khổng lồ làm các thần sợ hãi

Giờ cánh tay muôn thuở chẳng còn vung”.

⁹⁷  Và tôi nói với Thầy: “Nếu có thể

Con muốn nhìn tận mắt để hiểu ra

Bờriáccô – người khổng lồ quá cỡ”.

¹⁰⁰ Thầy trả lời: “Con sẽ thấy Antêô

Nó nói được và cũng không bị xích

Xuống tận đáy – nó sẽ đưa chúng ta.

¹⁰³ Còn kẻ con muốn thấy, ở xa hơn

Nó cũng giống như người này – bị trói

Nhưng nét mặt hắn không hung dữ hơn”.

¹⁰⁶ Chưa bao giờ một ngọn tháp lại rung

Mạnh đến thế vì một trận động đất

Như khi Phiantê vặn vẹo sống lưng.

¹⁰⁹ Chưa bao giờ tôi sợ chết đến thế

Chỉ nỗi sợ đã có thể giết tôi

Nếu không thấy những vòng xích trói nó.

¹¹² Và lại đi theo đường của chúng tôi

Đến chỗ Antêô đứng lộ ra ngoài hố

Cao tới mười hai sải, không kể đầu.

¹¹⁵ “Hỡi ngươi ở trong thung lũng may mắn

Nơi Sipiông được thừa hưởng vinh quang

Khi Anibal cùng bồ đoàn chạy trốn.

¹¹⁸ Chiến lợi phẩm: sư tử có hàng ngàn

Nếu ngươi tham gia trận đánh oanh liệt

Của các anh em thì ta tin rằng:

¹²¹ Sẽ chiến thắng những người con Trái đất

Mang chúng ta đi xuống, chớ chau mày –

Xuống ngục Côsitô bị băng đóng chặt.

¹²⁴ Không phải đến Tixiô, Tiphô xa xôi

Người đi cùng ta sẽ trao tặng vật

Đừng vặn mõm, cúi xuống cho người vui.

¹²⁷ Ngươi sẽ được ngợi ca trên mặt đất

Vì anh ta còn sống và sống lâu

Nếu Chúa Trời chưa gọi về cực lạc”.

¹³⁰ Thầy nói vậy và khổng lồ lập tức

Chìa hai tay để nhấc chúng tôi lên

Hai bàn tay xưa Hécquyn từng bóp.

¹³³ Khi cảm thấy mình đã được nâng lên

Thầy bảo: “Đứng đây”, và để tôi khỏi sợ

Ôm lấy tôi, quàng bàn tay qua lưng.

¹³⁶ Giống như tháp Carixenđa, từ dưới

Ta ngước nhìn lên về phía tháp nghiêng

Đúng lúc có đám mây bay qua đấy.

¹³⁹ Tôi cũng vậy, khi nhìn qua nỗi buồn

Khi chờ xem Antêô cúi xuống

Quả thực, tôi chỉ muốn bỏ hành trình.

¹⁴² Nhưng rất nhẹ nhàng, đặt chúng tôi xuống

Nơi Luyxiphe và Giuđa u sầu

Ở đó lâu Antêô không cúi xuống

¹⁴⁵ Mà đứng thẳng như cột buồm con tầu.

KHÚC XXXI

1-6. Cũng lưỡi đó, lúc đầu đã cắn tôi - cả đoạn này ý nói, lưỡi của Virgilio đã trách móc Dante, làm cho Dante đỏ mặt, nhưng cũng chính nó đã làm cho lành vết thương trong lòng (rồi sau đó lại đắp thuốc cho tôi), cũng giống như các câu 4-6. Mũi giáo mà Achille (Asin) thừa kế từ cha là Peleo có ma lực làm lành vết thương mà nó gây ra bằng mũi đâm thứ hai của chính nó.

12. Bỗng nghe một tiếng tù và mạnh mẽ - tiếng tù và mạnh mẽ của người khổng lồ Nemrod còn mạnh hơn tiếng tù và kêu cứu của Orlando.

16. Trong cuộc thất trận đớn đau - trong khúc ca về hiệp sĩ Orlando (La Chanson de Roland) kể rằng khi vua Carlo Magno trở về Tây Ban Nha, đội quân đi sau của cháu ông là Orlando bị phục kích ở đèo Roncisvalle. Orlando đã thổi tù và kêu cứu mạnh đến mức bung cả gân cổ. Carlo Magno nghe thấy tiếng tù và từ rất xa bên kia đèo nhưng đã muộn.

41. Lâu đài Môngtêrêgiôn nhiều tháp điểm tô - lâu đài Montereggion nằm trong thung lũng Elsa, gần Siena, có 14 tháp cao như Dante đã mô tả.

44. Những người khổng lồ rất khủng khiếp - những người khổng lồ bị Giove giáng sấm sét tiêu diệt khi họ định trèo lên trời để tấn công các vị thần, theo thần thoại Hy Lạp.

51. Để Thần Mác không có người như vậy - thần Marte (Mars) là thần chiến tranh.

59. Quả thông Xan Pietơrô ở Rôma - chỉ quả thông bằng đồng đen có chiều cao 4 mét thời Dante đặt ở nhà thờ Thánh Pietro.

63. Ba người Frison - cư dân của xứ Frisia, một tộc người Giéc-manh, sống ở vùng bờ biển Bắc. Thời trung cổ họ là những người cao lớn nhất thế giới.

67. Raphèl mai amèche zabi almi - câu này không có bản nào dịch. Nói chung cả đoạn (46-81) nói về truyền thuyết tháp Babel, Dante chỉ số phận của những người khổng lồ nổi loạn.

77. Nembrotto - nhân vật trong Kinh Thánh (Sáng thế ký, X, 8-10; XI, 1-9), định xây tháp Babel lên đến tận trời và tập trung sống một chỗ, nhưng Đức Chúa Trời xuống xem và đã phân tán họ ra nhiều nơi và cho họ nói bằng những thứ tiếng khác nhau (X, TT., XII, 34-36).

94. Nó là Phiantê - Fialte (Ephialtes), người khổng lồ, cùng em trai mình là Otus định trèo lên tấn công trời.

99-100. Briarco - người lớn nhất trong các khổng lồ, Virgilio mô tả Briarco có 100 tay (E., X, 565-568); Anteo (Antaeus), con trai của Poseidon và nữ thần Gaea Libia. Antaeus sống trong hang ở thung lũng Bagrada, gần Zama và sống bằng thịt sư tử. Là thần không thể đánh bại một khi còn chạm vào mẹ mình là thần đất Gaea thì luôn lấy lại được sức mạnh. Hercules trên đường đến khu vườn để lấy cắp quả táo của các nàng Hesperides đã giết được Antaeus bằng cách nhấc bổng thần lên cao rồi bóp chết (kì công thứ 11).

119. Anteo không tham gia trận đánh ở thung lũng Flegra (X, ĐN., XIV, 58) vì khi đó chưa sinh ra nhưng Virgilio muốn tán dương nó, đã nói rằng “nếu ngươi tham gia trận đánh oanh liệt của các anh em thì ta tin sẽ chiến thắng những người con Trái đất”.

123. Cocito - đầm đóng băng ở Địa ngục, tạo thành tầng ngục cuối cùng (X, ĐN., III, 78).

124. Tizio, Tifo (Tityus, Typhon) - hai khổng lồ khác. Một kẻ bị Giove trói tay vứt xuống núi lửa Etna, giờ nằm đấy, thỉnh thoảng vẫn thở ra lửa còn một kẻ bị sét đánh chết hoặc bị trúng tên của thần Apollo.

136. Giống như tháp Carixenđa, từ dưới - Carisenda, tháp nghiêng nổi tiếng ở Bologna. Khi có đám mây bay về phía nghiêng của tháp thì người đứng dưới nhìn cứ ngỡ như tháp đổ về phía mình.