Thần Khúc - Địa Ngục - Khúc 12

KHÚC XII

Tầng Địa ngục thứ bảy – Vòng ngục thứ nhất – Quái vật Minôtôrô – Dòng sông máu – Những kẻ bạo hành người thân.

Con đường đi xuống một bờ dốc đứng

Và có một con quái vật đứng canh

Khiến mọi ánh mắt đều nhìn khác hướng.

⁴   Đó là do nạn lở đất năm nào

Vì động đất, núi Tờrentô giáng xuống

Ađixê, hay vách đá đổ nhào.

⁷   Đất đá ầm ầm đổ từ trên núi

Rồi bỗng nhiên ập xuống những cánh đồng

Tạo nên đường dốc từ trên cao ấy.

¹⁰  Đó là đường dốc dẫn xuống vực sâu

Từ trên sườn núi đá kia sụp đổ

Và phơi bày nỗi ô nhục Cờrétti.

¹³  Nó được thai nghén trong tượng con bò

Thấy chúng tôi, nó tự mình hành hạ

Vì do lòng căm giận với buồn lo.

¹⁶  Nhà thông thái của tôi liền quát nó:

“Mày lầm người này là quận công Atênê

Đã tặng mày cái chết trên trần thế?

¹⁹  Hãy cút đi, đồ súc vật, súc sinh

Người đâu phải do chị mày chỉ dẫn

Mà đến để xem những nỗi cực hình”.

²²  Giống như con bò đực bị tử thương

Giật dây trói nhưng mà không thể chạy

Không thể đi mà chỉ nhảy điên cuồng.

²⁵  Tôi thấy Minôtôrô lồng lên hoang dã

Và Thầy tôi kêu lớn: “Hãy qua nhanh

Cần tranh thủ vì nó đang giận dữ!”

²⁸  Đường đi xuống, chúng tôi rảo bước chân

Tiếng đá sỏi trên con đường lạo xạo

Do bàn chân tôi sức nặng bất thường.

³¹  Thấy tôi suy nghĩ trầm tư, Thầy bảo:

“Chắc con nghĩ về quái vật điên cuồng

Mà ta vừa dẹp cơn điên hỗn láo.

³⁴  Ta muốn cho con hay rằng trước đây

Ta đi xuống Địa ngục trong bóng tối

Lèn đá chưa sụp xuống như lúc này.

³⁷  Nếu ta không lầm thì chưa lâu lắm

Trước khi Ngài hạ cố xuống nơi này

Tước của Đitê mấy mồi to lắm.

⁴⁰  Khắp bốn phía chuyển động mạnh vực sâu

Ta ngỡ vũ trụ vì tình xúc động

Nên đã quay về với thuở ban đầu.

⁴³  Thế giới đôi khi vẫn thành hỗn loạn

Chính thời đó cái lèn đá cổ này

Ở nơi đây và xa hơn đổ xuống.

⁴⁶  Nhưng mà xuống phía dưới con hãy nhìn

Một dòng sông máu me và sôi sục

Nấu người dùng bạo lực hại người thân”.

⁴⁹  Thói hám của và cơn giận điên cuồng

Làm khổ ta trong cuộc đời ngắn ngủi

Để rồi chìm trong vĩnh viễn khốn cùng!

⁵²  Tôi thấy một vực hình cung cực lớn

Và cả cánh đồng bốn phía vây quanh

Đúng như lời Thầy của tôi đã dặn.

⁵⁵  Giữa vách đá và cả giữa cánh đồng

Nối đuôi nhau bọn nửa người nửa ngựa

Với cung tên săn thú như trên trần.

⁵⁸  Vừa thấy chúng tôi, chúng liền dừng lại

Ba đứa liền tách ra đứng bên rìa

Và cung tên đã sẵn sàng chuẩn bị.

⁶¹  Một đứa gào: “Bọn mi cực hình gì?

Hỡi hai tên đang từ dốc đi xuống

Trả lời ngay không tao bắn bọn mi!”

⁶⁴  Thầy tôi đáp: “Câu trả lời, khi đến

Chúng ta tự mình nói với Kirông

Sao ngươi vẫn bị vũ phu sai khiến?”

⁶⁷  Rồi Thầy bảo tôi: “Đó là Nétxô

Đã chết vì nàng Đêjanira kiều diễm

Nhưng rồi cuối cùng cũng trả được thù.

⁷⁰  Kẻ đứng ở giữa, mắt nhìn xuống ngực

Là Kirông, đã nuôi dưỡng Asin

Và Phôlô – luôn điên cuồng bực tức.

⁷³  Chúng đi quanh bờ vực hàng nghìn tên

Dùng tên bắn hạ những hồn tội lỗi

Định ngoi lên khi tội lỗi chưa đền.

⁷⁶  Chúng tôi đến gần đám đông quái vật

Kirông lấy tên, rồi dùng đuôi tên

Gạt râu của mình sang hai bên mép.

⁷⁹  Khi đã lộ ra rộng hoác cái mồm

Nó bảo đồng nghiệp: “Chúng bay có thấy

Cái gã đi sau khuấy động đá lên.

⁸²  Nghĩa là không phải bước chân người chết”.

Và Thầy của tôi đã đến kề bên

Nửa người nửa ngựa cái con quái vật:

⁸⁵  “Anh ta còn sống như người trần gian

Nên tôi dẫn anh đi thăm thung lũng

Không vì thích thú mà chỉ vì cần.

⁸⁸  Một vị dừng bài Thánh ca đang hát

Đã đến giao cho tôi sứ mệnh này

Tôi không lỗi lầm, anh không trộm cắp.

⁹¹  Chính bậc Đức hạnh đó đã khiến tôi

Cất bước đường thật kinh hoàng quá đỗi

Hãy cho một người dẫn đường chúng tôi.

⁹⁴  Chỉ giùm tôi chỗ nào có thể lội

Và dùng lưng cõng giúp anh bạn này

Không phải âm hồn nên không đi nổi”.

⁹⁷  Kirông quay phải và bảo Nétxô:

“Ngươi hãy làm kẻ dẫn đường cho họ

Gặp toán canh nào thì bảo tránh ra”.

¹⁰⁰ Chúng tôi theo kẻ đưa đường phía trước

Đi dọc bờ sông máu đỏ sục sôi

Nghe thấy tiếng kêu những người bị luộc.

¹⁰³ Tôi thấy nhiều kẻ ngập đến lông mày

Nhân mã bảo tôi: “Đây là bạo chúa

Từng khát máu và của cải bao người.

¹⁰⁶ Và đang khóc than những ai hung dữ:

Kìa Alếchxanđrô và Điônixiô

Từng dìm Xixilia trong nhiều đau khổ.

¹⁰⁹ Và cái trán có bộ tóc đen kia

Là Etđêlinô, còn tên tóc sáng

Chính là Ôpítxô xứ Etti.

¹¹² Tên này bị đứa con trai giết chết”.

Tôi nhìn Thầy, nhưng Thầy tôi bảo rằng:

“Ta thứ hai còn tên này – thứ nhất”.

¹¹⁵ Và sau đó chúng tôi bước đến gần

Một đám tội đồ dường như muốn thoát

Khỏi dòng máu sôi ngập gần hết thân.

¹¹⁸ Chúng tôi thấy một âm hồn đứng lẻ

“Kẻ trước bàn thờ đâm thủng trái tim

Nay còn được thờ trên sông Thêm đó”.

¹²¹ Tôi thấy có rất nhiều kẻ nhô thân

Hoặc nhô đầu lên khỏi dòng suối đỏ

Trong số này tôi biết một âm hồn.

¹²⁴ Dòng sông máu càng sôi lâu càng cạn

Rồi chỉ còn lấp xấp đến bàn chân

Ở đó chúng tôi vượt qua vực thẳm.

¹²⁷ Nhân mã nói: “Khi ở mé bên này

Dòng sông máu kia đang dần dần cạn

Thì có một điều mà ngươi phải hay:

¹³⁰ Ở mé bên kia, sông sâu thêm mãi

Cho đến khi sẽ tiếp nối với nơi

Đám đông bạo chúa vẫn còn rên rỉ.

¹³³ Đó là công lý thánh thần xử phạt

Áttila, kẻ đã gặp tai ương

Piarô, Sétxtô tuôn dòng nước mắt.

¹³⁶ Lửa đốt lên và nước mắt vĩnh hằng

Riniê Coónêtô và Riniê Patxô đó

Những kẻ từng gây bao cuộc chiến tranh”.

¹³⁹ Nétxô nói xong, vượt qua suối đỏ.

KHÚC XII

4-9. Nạn lở đất năm nào - Dante nhớ lại nạn lở đất xưa kia xảy ra ở sông Adige giữa vùng Trento và Verona khi đi xuống tầng ngục thứ 7.

12. Nỗi ô nhục Cờrétti - Creti (Creta) - tên một hòn đảo, nay gọi là Candia. Quái vật Minotauro (Minotaur) do Pasifae, vợ của Minosse, vua của đảo Creti, hôn phối với một con bò đực mà sinh ra (X, TT., XXVI, 41).

13. Nó được thai nghén trong tượng con bò - đây là tượng con bò cái mà Dedalo làm cho Pasifae để quyến rũ con bò đực.

17. Quận công Atene (Athens) - tức Teseo (Theseus), con trai của Egeo, vua Atene. Thành phố này, theo lệ phải cống nạp 7 nam 7 nữ để làm thức ăn cho quái vật Minotauro sống trong mê cung. Khi Teseo bị nộp làm vật hy sinh chàng đã chỉ huy toán nạn nhân giết chết Minotauro. Nàng Ariana (Ariadne), con gái của Minosse đã đưa cho Teseo cuộn chỉ dẫn đường để biết đường đi trong mê cung, nơi ở của Minotauro. Điểm cuối của cuộn chỉ là lối ra.

38. Ngài hạ cố xuống nơi này - Chỉ việc Giêsu đã xuống Địa ngục để giải thoát cho một số vĩ nhân chưa qua lễ rửa tội.

39. Dite (Dis) - tên gọi khác của Lucifero (X, ĐN., VIII, 68; XI, 64; XXXIV, 20).

47. Dòng sông máu - sông Flegetonta (Phlegethon).

65. Nói với Kirông - Chiron, tên cầm đầu ba con nhân mã nửa người nửa ngựa.

67. Đó là Nétxô - Nesso yêu nàng Dejanira, vợ của Ercole, chở nàng qua sông Eveno để cùng nhau đi trốn nhưng Ercole đuổi kịp, dùng tên thuốc độc bắn chết Nesso. Trước khi chết, Nesso tặng Dejanira chiếc áo có dính máu của mình và dặn rằng cho ai mặc áo này thì sẽ giành được lòng yêu thương của người ấy. Sau này, Dejanira ghen Ercole yêu nàng Iole (X, TĐ., IX, 102), mong giành  lại tình yêu của chồng, đã gửi cho Eracle chiếc áo có dính máu của Nesso. Ercole mặc vào bị ngấm thuốc độc phát điên và chết, vì thế Nesso “cuối cùng cũng trả được thù”.

72. Phôlô luôn điên cuồng bực tức - Folo đến dự đám cưới của Piritoo, vua của người Lapiti, muốn bắt cóc cô dâu và những phụ nữ có mặt ở đấy bị Teseo giết chết (M., XII, 210-535). Folo tượng trưng cho bạo lực và tham lam (X, TT., XXIV, 122-123).

88. Một vị dừng bài Thánh ca đang hát - chỉ là Beatrice.

107. Alếchxanđrô và Điônixiô - Alessandro (356-323 tr. CN), vua Macedone; Dionisio I (406-367 tr. CN), bạo chúa Siracusa, được các nhà văn cổ đại xem là đại diện cho sự tàn bạo.

110. Ezzelino da Romano (1194-1259) - kẻ từng gây ra nhiều vụ thảm sát ở Trevigi, thành phố Padova và vùng Lombardia.

111. Ôpítxô xứ Etti - Opizzo da Esti, lãnh chúa vùng Ferrara, cuối cùng bị người con trai giết chết. Có bản lại nói là bị đứa con trai riêng (stepson) giết chết.

114. Ta thứ hai còn tên này thứ nhất - ý nói là ở đây thì tên này sẽ giải thích chứ không phải thầy.

118-120. Một âm hồn đứng lẻ - đây là Guido di Monfort, người kế chức của Charles d’ Anjou đệ nhất ở Toscana, năm 1271 tại buổi lễ ban thánh ở nhà thờ Veterbo đã đâm chết hoàng tử Henry, con trai của vua Anh Henry III để báo thù cho cha. Tương truyền con tim của hoàng tử được để trong chiếc chén vàng đặt trên một trụ cầu ở sông Tamisi (sông Thêm), Luân Đôn.

134. Attila - vua của bộ tộc Unni (Hun) đã tàn phá các nước châu Âu ở thế kỷ thứ V, được mệnh danh là “thần roi” (Scourge of God).

135. Pirro (Pyrrhus) - có thể là con trai của Asin đã giết vua Priam mà Dante lấy từ Eneide; Sesto (Sextus): có thể là con trai của Pompeo mà sau thành hải tặc.

137. Rinier da Corneto - một tướng cướp nổi tiếng ở Maremma thời Dante; Rinier Pazzo: một thủ lĩnh của đảng Ghibellini ở Toscana khoảng năm 1200.