Khúc mở đầu: Rừng rậm – Ba con
thú – Viếcghiliô.
ĐN., – Địa ngục
TT., – Tĩnh thổ
TĐ., – Thiên đường
E., – Eneide (tác phẩm của Virgilio)
M., – Metamorphoses (tác phẩm của Ovidio)
Riêng Kinh Thánh là tác phẩm được Dante sử dụng nhiều điển
tích nhất và có tần số xuất hiện nhiều nhất trong phần chú thích nhưng rất tiếc
không thể viết tắt được cho 66 cuốn của Kinh Thánh vì các bản Kinh Thánh tiếng
Việt mỗi bản phiên âm một kiểu nên chúng tôi đề tên đầy đủ của cuốn đó (xem
phần ví dụ).
Ngoài ra, một số tác giả được Dante sử dụng chỉ vài ba lần
thì chúng tôi ghi cả tên tác giả và tác phẩm ở phần chú thích mở ngoặc.
Một số ví dụ:
(X, TĐ, XXII, 139-140) – Xem Thiên đường, Khúc XXII, câu
139-140.
(Ét Ra, I, 9-11) – Xem quyển Ét Ra (Cựu ước), chương I, câu
9-11.
(Giăng, XX, 3-5) – Xem quyển Giăng (Tân ước), chương XX,
câu 3-5.
(M., VII, 100-143) – Xem Metamorphoses, quyển VII, câu
100-143.
(E., VI, 679-694) – Xem Eneide, quyển VI, câu 679-694.
Lucano, “Pharsalia”
Stazio, “Tebaide”
KHÚC I
1. Con
đường đời tôi đã đi đến đến nửa - Dante hình dung đường đời như một vòng
cung (Bữa tiệc, IV, 23), điểm
cao nhất là 35 tuổi. Dante đạt đến điểm này năm 1300.
13. Một chân đồi nhỏ - tức là trên khu rừng tội lỗi và lầm lạc có một
ngọn đồi cứu rỗi nhô lên cao, nơi có ánh sáng mặt trời soi tỏ mội lối đi (câu
18).
17. Theo học thuyết của Plotemaioi (90 – 160), thời của Dante cũng vẫn
như thế, thì mặt trời là một trong số các hành tinh quay xung quanh quả đất
đứng yên một chỗ.
32. Con báo - biểu tượng của dục vọng, thói
dâm đãng.
44. Con sư tử - biểu tượng của sự kiêu căng.
49. Con sói cái - biểu tượng của thói hám lợi, tham lam.
69. Mantua (Matova): thành phố ở đông nam khu Lombardia, miền bắc
Italia.
70. Giulio Cesare - (Gaius Julius Caesar) (100-44 tr. CN). Lúc Virgilio
sinh thì Cesare đã 31 tuổi.
71. Dưới triều Augút - nghĩa là dưới triều Hoàng đế La Mã Augusto (63
tr. CN-14 sau CN).
74. Con trai Ankixê, người Tơroa - tức Enea (Aeneas), thủ lĩnh người
Tơroa, là con trai của Anchise.
91. Ngươi cần đi tìm một con đường khác - Dante hãy còn chưa thể vượt
qua con sói để lên đến đỉnh đồi ngay được mà phải đi qua ba thế giới bên kia.
105. Thần sống giữa diệu huyền và cao thượng - câu này trong nguyên tác:
tra feltro e feltro đang gây tranh cãi xưa nay. Có người giải thích
“giữa thành phố Feltro và lâu đài Montefeltro”. Chúng tôi dịch như bản tiếng
Việt của Nguyễn Văn Hoàn.
107-108. Cammila, Eurialo, Turno, Niso - tên những nhân vật trong tác phẩm
của Virgilio. Họ thuộc về hai phe địch thủ của nhau nhưng Dante quan niệm sự hy
sinh của cả hai phe đều cần cho sự ra đời Đế chế La Mã.
116. Muốn chết lần hai - những kẻ lầm lỗi ở Địa ngục đã chết về thể xác
nhưng vẫn còn mong được chết cả linh hồn để chấm dứt đọa đầy, đau khổ.
123 –
126. Ngươi theo hồn xứng đáng - tức
Beatrice (X, ĐN., II, 70). Virgilio chưa qua phép rửa tội nên không được đặt
chân đến thiên đường.
134. Cửa Thánh Piêtơrô - cửa vào Tĩnh ngục.
Cho mình hỏi là bản dịch này đã in thành sách chưa vậy ạ? Mình muốn tìm mua nhưng không tìm ra ở trên mạng.
Trả lờiXóa